Në këtë artikull po zbardhim rezultate dhe rekomandime për Avokatin e Popullit, të bëra në Raportin Vlerësimi i Sistemit Kombëtarë të Integritetit.
Ky raport për Shqipërinë Nëntor 2023 është realizuar nga Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim IDM si pjesë e projektit të Transparency International TI, “EU4 Rule of Law: Citizen Engagement for Public Integrity (CEPI) in the Western Balkans and Turkey”.
Raporti synon të vlerësojë kuadrin institucional duke u përqendruar në nivelet e qeverisjes së mirë, transparencës dhe llogaridhënies. Ky raport shënon vlerësimin e parë të këtij lloji të Shqipërisë që nga viti 2016.
Raporti vlerëson ecurinë e reformave të deritanishme për konsolidimin e institucioneve dhe thekson nevojën për masa të mëtejshme për të forcuar sistemin e integritetit kombëtar. Dokumenti i plotë në shqip mund të klikohet në webfaqen e IDM.
Ky Vlerësim u hartua me mbështetjen financiare të Bashkimit Evropian. Përmbajtja e tij janë përgjegjësi vetëm e Institutit për Demokraci dhe Ndërmjetësim dhe nuk reflektojnë domosdoshmërish qëndrimet e Bashkimit Evropian.
Më poshtë janë vlerësime dhe rekomandime për shtyllën Avokati i Popullit, vlerësimi bëhet sipas disa Rezultateve me 1 deri 100 pikë sa Kapaciteteve, Qeverisjes, Rolit dhe treguesve konkret:
Institucioni i Avokatit të Popullit është parashikuar në Kushtetutë dhe është caktuar si promotor i standardeve më të larta të të drejtave dhe lirive të njeriut në përputhje me Kushtetutën, ligjet kombëtare dhe instrumentet ndërkombëtare për të drejtat e njeriut. Avokati i Popullit menaxhon çështjet që lidhen me shkeljen e të drejtave nga administrata publike, edhe pse fushëveprimi i tij nuk mbulon të gjithë ekzekutivin. Avokati i Popullit raporton drejtpërdrejt tek Kuvendi. Avokati i Popullit zgjidhet me shumicë votash nga tre të pestat e anëtarëve të Kuvendit për një periudhë 5 vjeçare me të drejtë rizgjedhjeje, me Zyrën e Avokatit të Popullit të ndarë në pesë seksione të specializuara, me në krye Komisionerin përkatës të zgjedhur nga Kuvendi nga kandidatët e propozuar nga Avokati i Popullit. Përfaqësuesit vendorë mund të emërohen sipas nevojës, ndërsa institucionet e qeverisjes vendore ofrojnë lehtësirat dhe kushtet e nevojshme.
Avokati i Popullit gëzon një mandat kushtetues të përshtatshëm për të promovuar të drejtat e njeriut dhe për të parandaluar shkeljet dhe kufizimet e pajustifikueshme. Pavarësisht kuadrit ligjor, veprimtaria e Avokatit të Popullit pengohet nga burimet e pamjaftueshme financiare dhe njerëzore (seksioni 8.1.1), mosreagimi në kohë i organeve të administratës publike dhe shkalla e ulët e zbatimit të rekomandimeve të tij (seksioni 8.3.1). Avokati i Popullit ka kërkuar vazhdimisht më shumë mbështetje nga Ekzekutivi dhe Kuvendi për të kryer detyrat e tij, por shpesh janë hedhur poshtë kërkesat e tij. Mirëfunksionimi i institucionit pengohet herë pas here nga ngërçet politike, veçanërisht në lidhje me emërimin e Avokatit të Popullit. Edhe pse nuk njihet gjerësisht nga qytetarët, Avokati i Popullit gëzon një nivel të lartë të besimit publik.
Një ndër mangësitë e vazhdueshme është zbatimi i pamjaftueshëm i rekomandimeve të tij nga administrata publike, pavarësisht thirrjeve të shpeshta për tu zbatuar rregullisht. Si rezultat, Avokati i Popullit has vështirësi në garantimin e llogaridhënies institucionale publike (neni 8.3.1).
Burimi: Vlerësimi i Sistemit Kombëtar të Integritetit i Shqipëri 2023 Klikoni për të shkarkuar dokumentin në shqip
Burimi: Vlerësimi i Sistemit Kombëtar të Integritetit i Shqipëri 2023 Klikoni për të shkarkuar dokumentin në shqip
REKOMANDIMET E ORGANIT
- Kuvendi duhet të forcojë bashkëpunimin me Avokatin e Popullit për trajtimin e çështjeve të mosreagimit brenda administratës publike duke përmirësuar mekanizmin dhe metodologjinë ndërinstitucionale për të monitoruar zbatimin e rekomandimeve dhe siguruar funksionimin e tij në kohë dhe të rregullt të tij. Përveç kësaj, duhet të marrë parasysh dhënien e statusit të detyrueshëm për rekomandimet.
- Kuvendi duhet të shtojë burimet financiare dhe të punësojë më shumë staf për të avancuar aftësinë e Avokatit të Popullit në trajtimin e ankesave dhe në marrjen përsipër të veprimtarive për rritjen e ndërgjegjësimit.
- Kuvendi duhet të shtojë ekspertizën e tij teknike për të vlerësuar raportet vjetore të Avokatit të Popullit dhe për të monitoruar zbatimin e rekomandimeve, duke përfshirë konsultimin efektiv me organizatat përkatëse të shoqërisë civile dhe ekspertët e pavarur.
- Avokati i Popullit duhet të përmirësojë ndjekjen e zbatimit të rekomandimeve të tij duke krijuar një platformë online të aksesueshme për përdoruesit që ofron përditësime të vazhdueshme, informacion të hollësishëm dhe raportim transparent për të rritur besimin e publikut. Veç kësaj, duke bashkëpunuar me palët e interesuara, ai duhet të krijojë mjete të posaçme për të vlerësuar ndikimin.
- Avokati i Popullit duhet të krijojë një strategji komunikimi gjithëpërfshirëse dhe të synuar me tregues të qartë për të rritur dukshmërinë dhe për të promovuar rolin e tyre në mbrojtjen e të drejtave të njeriut.
- Avokati i Popullit duhet të hartojë protokolle dhe udhëzime që marrin parasysh ndjeshmërinë gjinore për mekanizmat e ankesave dhe hetimit.
Komente dhe Analiza: Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim IDM si pjesë e projektit të Transparency International TI, “EU4 Rule of Law: Citizen Engagement for Public Integrity (CEPI) in the Western Balkans and Turkey”
