Dëmi ekonomik në fushën e shitjes dhe dhënies me qira të pasurisë shtetërore gjatë viteve 2008-2012

Një nga sektorët më problematik në fushën e dëmit ekonomik të raportuar nga Kontrolli i Lartë i Shtetit ndër vite është edhe ai i shitjes dhe dhënies me qira të pasurisë shtetërore. Open Data Albania ka kryer një hulumtim për ecurinë e këtij treguesi në vitet 2008-2012. Duhet theksuar se ky lloj dëmi mund të shfaqet në trajta të ndryshme, por kryesisht ai vjen si pasojë e llogaritjes apo zbatimit të gabuar të tarifave të dhënies me qera të pronës publike, shfrytëzimi pa qira i ambienteve publike apo vonesat në pagimin e tarifave, llogaritje të gabuara të cmimit të shitjes dhe shitje e ambienteve në kundërshtim me legjislacionin përkatës në fuqi. Grafiku në vijim jep një pamje të ecurisë së këtij treguesi për periudhën e marrë në shqyrtim.
 

^{Burimi : Kontrolli Lartë i Shtetit
Përpunimi dhe komentet: ODA}

Dëmi ekonomik më i lartë në fushën e dhënies me qira dhe shitje të pronës publike është shënuar në vitin 2009, me rreth 3,1 miliardë lekë apo 43% e dëmit total ekonomik të atij viti. Pjesa më e madhe e tij, rreth 2,6 miliardë lekë apo 83% është shkaktuar nga shoqëria Albpetrol. Ndërkohë 538 milionë lekë janë raportuar si dëm i shkaktuar prej Ministrisë së Mjedisit, ardhur nga mosllogaritja dhe mungesë e pasqyrimit si detyrim ndaj shtetit të dhënies me qira të 23,25 ha fond pyjor.

Interesant është fakti që edhe vitet 2010 dhe 2011 shfaqen me dëm në sektorin e shfrytëzimit të pasurisë kombëtare të fondit pyjor. Kështu, në vitin 2010 është raportuar një dëm ekonomik 127,346 milionë lekë apo rreth 82% e gjithë dëmit ekonomik të këtij sektori, ardhur kryesisht si pasojë e mosllogaritjes dhe mosarkëtimit të të ardhurave nga shfrytëzimi i 99.4 ha fond pyjor (65,8 milionë lekë), mosllogaritjes dhe mosarkëtimit të gjobave lidhur me dëmtimin e një fondi pyjor prej 6 312 m2, i përdorur për ngritje lokalesh tregtare (45,9 milionë lekë) dhe dëmtimit të fondit pyjor publik (1 810 m2 me vlerë 13 milionë lekë).

Në vitin 2011, dëmi i raportuar në favor të Drejtorisë së Politikave të Pyjeve dhe Kullotave (DPPK) në Ministrinë e Mjedisit shkoi në 342 milionë lekë apo mbi 2.5 herë më i lartë se sa një vit më parë. Në raport me Buxhetin total të Ministrisë së Mjedisit për vitin 2011, ky dëm do të ishte rreth 20% e tij, ndërsa në raport me shumën e financimit për programin “Administrimi i Pyjeve”, vlera do të shkonte në 38.8%. Kjo gjendje raportimi nga KLSH ngre edhe njëherë alarmin mbi mënyrën e përdorimit, shfrytëzimit dhe mbrojtjes së pasurisë kombëtare të pyjeve dhe kullotave, i cili rrezikon përherë e më shumë.   

Viti 2012 paraqitet me një rritje gati 90% të dëmit në sektorin e qiradhënies dhe shitjes së pronës publike, duke u renditur sektori i dytë më problematik në shkaktimin e dëmit ekonomik. Pesha më e madhe e dëmit i përket Ministrisë së Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjitikës, me një vlerë rreth 606,9 milionë lekë në fushën e koncesioneve. Pjesa më e madhe e dëmit, rreth 595 milionë lekë apo 98%,  ka ardhur si pasojë e mosushtrimit të penaliteteve për shkelje të kushteve të kontratave koncesionare dhe mosndjekje e procedurave për arkëtimin e dëmit. Ndërkohë, si subjekte me dëm të lartë ekonomik janë raportuar edhe Bashkia Lac, me vlerën 28,1 milionë lekë dhe Ministria e Punëve Publike dhe Transportit me 15,3.

Në këto kushte, vlerat e larta të raportuara ndër vite nga KLSH dhe tendenca në rritje e tyre flasin për një shfrytëzim në favor të interesave personale të pronës publike, si nga pushteti lokal, ashtu edhe nga ai qëndror dhe për një administrim joefektiv të saj.

Grafiku në vijim jep peshën që ka zënë ky sektor në dëmin total të raportuar ndër vite, si dhe në raport me Shpenzimet Totale të Buxhetit të Shtetit për secilin vit dhe PBB-në.
 

^{Burimi : Kontrolli i Lartë i Shtetit, Ministria e Financave, Këshilli i Ministrave
Përpunimi dhe komentet: ODA}